Türkiye’de 2020 yılında 135 bin 22 çift boşanırken bu boşanmada 124 bin 742 çocuk (18 yaş altındaki çocuklar ya da 18 yaş üstünde olup engelli olanlar) velayete verilmiştir. Diğer bir deyişle birçok boşanma sırasında doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenen çocuklar olmaktadır. Boşanma arifesindeki ebeveynler, boşanmanın çocukları üzerindeki etkisi ile ilgili olarak sıklıkla endişe duyarlar. Bu zor dönemde ebeveynler kendi sorunlarıyla meşgul olabilir, ancak çocuklarının hayatındaki en önemli insanlar olmaya devam ederler.
Ebeveynler boşanma nedeniyle yıkılabilir ya da rahatlayabilirken, çocuklar hemen hemen her zaman kendi güvenliklerine yönelik tehditlerden korkar ve kafaları karışmıştır. Bazı ebeveynler boşanma nedeniyle o kadar incinmiş veya bunalmış hissediyorlar ki, kendi yollarını bulabilmek veya rahatlayabilmek için çocuklarına yönelebilirler. Bu durum, çocuğun yaşadığı baskıyı ve stresi artırabilir. Ebeveynler çocuklarına neler olup bittiğini anlatmadığı, bu sürece çocukların nasıl dahil olacakları ya da olmayacaklarını bildirmediği ve en önemlisi de onlara ne olacağını söylemedikçe boşanma süreci çocuklar tarafından yanlış yorumlanabilir.
Çocuklar genellikle ebeveynleri arasındaki çatışmaya kendilerinin neden olduklarına inanırlar. Birçok çocuk, ebeveynlerini tekrar bir araya getirme sorumluluğunu üstlenir ve bu da onları ek strese sokar.
Boşanma yoluyla bir veya her iki ebeveynin de travmatik kaybı, çocukların hem fiziksel hem de ruhsal hastalıklara karşı savunmasızlıklarının kaynağı olabilir. Bununla birlikte, boşanma sırasında bir ailenin güçlü yönleri özenle ve dikkatle harekete geçirilebilir ve çocuklara ebeveyn çatışmasının çözümüyle yapıcı bir şekilde başa çıkma konusunda yardım edilebilir.
Çocuklarla boşanma hakkında konuşmak zordur. Aşağıdaki ipuçları hem çocuğa hem de ebeveynlere bu konuşmaların zorluğu ve stresi konusunda yardımcı olabilir:
Bunu bir sır olarak saklamayın veya son dakikaya kadar beklemeyin.
Mümkünse eşinizle birlikte çocuğunuza anlatın.
Her şeyi basit ve anlaşılır biçimde aktarın.
Çocuğunuzun istediğinden daha fazla bilgiyi paylaşmayın. Sorduğu soruları ise yanıtsız bırakmayın.
Bunun üzücü bir olay olduğunu ve herkes için üzücü olacağını kabul edin.
Çocuğunuza, ikinizin de onu hala sevdiğinizi ve her zaman onların ebeveynleri olacağınızı temin edin.
Anne baba olarak birbirinizin kusurlarını veya sorunlarını çocukla tartışmayın.
Ebeveynler, boşanma sürecinde, çocuğunda veya çocuklarında ruhsal sıkıntı belirtileri konusunda uyanık olmalıdır. Küçük çocuklar boşanmaya karşı daha agresif ve iş birliğinden uzak ya da sosyal açıdan içe çekilerek tepki verebilirler. Daha büyük çocuklar derin bir üzüntü ve kayıp hissedebilir. Akademik başarıları zarar görebilir ve sıklıkla davranış sorunları gelişebilir. Boşanmış aile çocuğu olan gençler ve yetişkinler, kendi ilişkilerinde de sorun yaşayabilir ve benlik saygısı ile ilgili sorunlar yaşayabilir.
Çocuklar, ebeveynlerinin evliliklerinin sona erdiğini ve birlikte yaşamayacak olduklarını bilse de anne ve babalarının hala kendi ebeveynleri olacağını bilirse sürece en iyi şekilde uyum sağlayacaktır. Uzun süreli velayet anlaşmazlıkları veya bir çocuğa taraf "seçmesi" yönünde baskı yapılması, özellikle gençler için zararlı olabilir ve boşanmanın zararını artırabilir. Araştırmalar, ebeveynlerin kendi aralarındaki çatışmayı en aza indirip çocukları adına iş birliği yapabildiğinde çocukların da ruhsal açıdan daha iyi olduğunu göstermektedir. Boşanma sürecinde çocuklar nadiren ebeveynlerden biri ile temas kurmayı reddedebilir. Bu durum, görünür bir sebep olmadan veya diğer ebeveynin teşvikiyle gerçekleşebilirken hem çocuk hem de reddedilen ebeveyn için zararlı ve acı verici olabilir.
Boşanma sürecinde ebeveynlerin, çocuğun iyilik haline olan bağlılığı hayati bir önem taşır. Çocuk ve ergen psikiyatristleri, boşanmanın tüm aile için nasıl daha kolay hale getirilebileceği hususunda ebeveynlere yardımcı olabilir. Öte yandan boşanma arifesinde ya da boşanmış aile çocuklarında, ruhsal sıkıntı belirtileri gözleniyorsa tedavisi için bir çocuk ve ergen psikiyatristine başvurabilirsiniz.
*Amerikan Çocuk ve Genç Psikiyatristleri Birliği’nin önerilerinden yararlanılmıştır.
Adli Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Komisyonu
Dijital Yayınları - No: 4
Görseller
Comments